แก้วมหาสักรชาติ

   **แก้วมหาสักรชาติรัศมีใน** "แก้วลูกใดมีอันขาวก็ดี แดงก็ดี หรือเขียวรัศมีใน แก้วลูกนั้ชื่อว่า "มหาสักรชาติ" ไม่ควรคนโยธาสามาญทรง ควรแก่ท้าวพระยาผู้ใหญ่ ให้สระสรงน้ำส้มปล่อยและน้ำส้มมะนาว ชำระด้วยฝ้ายขาว 7 เส้น ข้าวเปลือก ข้าวสาร เบี้ยเงินคำ บูชาฝ้ายมนต์"

  "รัศมีใน" หมายถึงประกายอันระยิบระยับปรากฏอยู่ในแก้ว ซึ่งไม่อาจจะพบในแก้วอัญมณีชนิดอื่นใดได้ นอกจากแก้วผลิกชาติ เช่นที่บ่อแก้วโป่งข่ามนี้

  อันขาวหรือใส คือวรรณชาติดั้งเดิมของโป่งข่าม อันแดง อันเขียว คือปวกแดง ปวกเขียว ย่อมมีอยู่ในแก้วโป่งข่ามได้ รัศมีในย่อมเกิดขึ้นได้ 3 สถาน โดยลำดับคุณค่าแก้วรัศมีใน ดังนี้

   * รัศมีในโดยประกายแก้วเข้าแก้วหมู่หรือเง่า อันงดงามรัศมีในอันมีประกายรุ้ง 7 สี ทั้งประกายอันระยิบระยับทอแสงอยู่ในแก้ว จัดเป็นสิ่งที่มีค่าหาได้ยาก "รัศมีใน" ในแก้วโป่งข่ามประเภทนี้นับเป็น "รัศมีใน" อันมีค่าสูงสุดของบ่อแก้วโป่งข่าม

   * รัศมีในอันเกิดจากไรแก้ว อันประดิษฐ์อยู่ตามกาบกิ่งและใบปวกต่างๆ เป็นสิ่งที่มีค่าและหาได้ยากไม่น้อย โดยเฉพาะไรแก้วที่ประดับดังกล่าว เสมือนหนึ่งน้ำค้างหรือน้ำทิพย์ ที่ชะโลมใบมณีพฤกษ์ สายลมเฉื่อยแผ่วแล้วความเย็นถึงจุด น้ำแข็งก็เข้ามาแทนที่โดยฉับพลัน เหมือนน้ำค้างปลายกิ่งกัลปพฤกษ์ กลายเป็นน้ำแข็งในท่าสะบัดนิ่ง "รัศมีใน" เช่นนี้ไม่สามารถที่จะพบได้ในก้อนเพชร ก้อนพลอย นอกจากในแก้วโป่งข่ามเท่านั้น 

   * รัศมีในโดยประกายแก้ว มีปรากฏลวดลายขึ้นโดยธรรมชาติ ลักษณะดังกล่าวนี้เป็นที่รู้จักกันดีในชื่อ "รุ้งเจ็ดสี" ด้วยตำแหน่งลวดลายอันสลักเสลาขึ้นโดยธรรมชาติ เป็นความงามเหนือน้ำมือมนุษย์ อันธรรมชาติสร้างให้เป็นสิ่งที่คนไม่อาจทำได้ คุณค่าความงามและความหมายย่อมขึ้นอยู่กับปรากฏการณ์นั้นได้สลักไว้ประณีตเพียงใด

    ที่มา:คู่มือแก้วโป่งข่าม ฉบับวชิรเป๊กสูตร..โดย ศักดิ์ รัตนชัย (2513)